امربه معروف و نهی از منکر یکی از آموزه های دین مبین اسلام به شمار می رود و در قرآن کریم و احادیث ائمه معصومین( سلام ا... علیه) نیز همواره بر رعایت این اصل انسان ساز تاکید فراوان شده است .
مصادیق معروف در اداره
- بدانیم و آگاه باشیم که خداوند متعال همیشه ناظر براعمال و رفتار ماست
- رعایت شئون ، شعائر و اخلاق اسلامی و نهادینه نمودن آن بین همکاران و مراجعین
- حسن برخورد ، رفتار مناسب و احترام متقابل به همکاران و ارباب رجوع
- ایثار در خدمت به مردم به ویژه خانواده های معزز شهداء ، جانبازان ، ایثارگران و...
- هر چه برای خود می پسندیم برای دیگران هم بپسندیم
- داشتن وجدان کاری و انجام امور با همت و جدیت
- صداقت در رفتار ، گفتار و کردار
- عدالت و انصاف در برخورد با زیردستان و مراجعین
- عدم تجسس در امور شخصی دیگران
- حفظ اسرار شغلی و حراست از منابع سازمان
- دقت و احتیاط در مصرف بیت المال و جلوگیری از اسراف آن
- تقویت حس مسئولیت پذیری و مشارکت کارکنان در امور سازمان
- برنامه ریزی برای گسترش روحیه ابتکار ، خلاقیت و نوآوری کارکنان
- داشتن روحیه انتقادپذیری
- رعایت پوشش مناسب اداری و توجه به ساده زیستی
- تقدیر از کارکنان فعال ، مبتکر ، خلاق و وظیفه شناس و حمایت جدی از آنان
- ارتقاء فرهنگ اقامه نماز اول وقت
مصادیق منکر در اداره
- سوء استفاده از مقام و موقعیت شغلی
- استفاده شخصی از امکانات سازمان
- تکبر نسبت به زیردستان و مراجعین
- ایجاد نارضایتی در ارباب رجوع و همکاران
- سهل انگاری در وظایف اداری و کم کاری
- ترک خدمت جهت انجام امور شخصی در ساعات اداری
- افشای عیوب و اسرار همکاران
- اسراف ، افراط و تفریط در بکارگیری اموال اداری سازمان
- ترویج فرهنگ مصرف گرائی
- افشای اطلاعات مشتریان و سازمان
- قصور در یادگیری امور مرتبط با شغل مورد تصدی ، سستی ، بی تفاوتی و بی انگیزه بودن در انجام امور
- بدحجابی
- سرپیچی از دستورهای قانونی مافوق
نهی از منکر در محیط خانواده (سخنان آیت‌ا...خامنه‌ای)
در محیط خانواده هم می شود نهی از منکر کرد . در بعضی از خانواده ها حقوق زنان رعایت نمی شود ؛ در بعضی از خانواده ها حقوق جوانان رعایت نمی شود ؛ در بعضی از خانواده ها به خصوص حقوق کودکان رعایت نمی شود؛ اینها را باید به آنها تذکر داد و از آنها خواست. حقوق آنها را تضیع کردن ، فقط به این هم نیست که انسان به آنها محبت نکند؛ نه، سوء تربیتها، بی اهتمامیها ، نرسیدنها ، کمبود عواطف و ازاین قبیل چیزها هم ظلم به آنهاست.
منکرات رایج در جامعه (سخنان آیت‌ا...خامنه‌ای)
منکراتی که در سطح جامعه وجود دارد و می شود از آنها نهی کرد و باید نهی کرد ، از جمله اینهاست : اتلاف منابع عمومی ، اتلاف منابع حیاتی ، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد غذایی ، اسراف در آب و اسراف در نان . ما این همه ضایعات نان داریم؛ اصلاً این یک منکر است ؛ یک منکر دینی است؛ یک منکر اقتصادی و اجتماعی است؛ نهی ازاین منکر هم لازم است ؛ هر کسی به طریقی که می تواند؛ یک مسؤول یک طور می تواند، یک مشتری نانوایی یک طورمی تواند، یک کارگر نانوایی طور دیگر می تواند. طبق بعضی از آمارهایی که به ما دادند، مقدار ضایعات نان ما برابر است با مقدار گندمی که از خارج وارد کشور می کنیم ! آیا این جای تاسف نیست ؟! همه اینها منکرات است و نهی از آنها لازم است. طبق نهج البلاغه ، امیرالمومنین (ع) نهی از اینها را یکی از محورهای اصلی توصیه های خود قرار داده است . در باب مسئولان . در باب عموم مردم هم آنها را وادار کردن به حضور، به فعالیت و احساس مسئولیت در مسائل اجتماعی ، با همین امر به معروف و نهی از منکر.
امر به معروف نسبت به مسئولان (سخنان آیت‌ا...خامنه‌ای(
البته امر به معروف و نهی از منکر حوزه های گوناگونی دارد که باز مهمترینش حوزه مسئولان است ؛ یعنی شما باید ما را به معروف امر، و از منکر نهی کنید. مردم باید از مسئولان، کار خوب بخواهند؛ آن هم نه به صورت خواهش و تقاضا ؛ بلکه باید از آنها بخواهند. این مهترین حوزه است؛ البته فقط این حوزه نیست ؛ حوزه های گوناگونی وجود دارد.
امر به معروف ونهی از منکر در غرر الحکم و درر الکلم
امام علی (ع):خرد از بدی پاکیزه است و به خوبیها فرمان دهنده . ( 328/1)
امام علی (ع):امر به معروف ، برترین عملهای مردم است . (101/2)
امام علی (ع):کسی که بعمل گروهی خشنود است همانند آنان است . و هر کس که در باطل وارد شده دو گناه کرده : گناهی برای خشنودی و گناهی برای عمل (131/2)
امام علی (ع):امر کن به نیکویی تا از اهلش بوده باشی ؛ و بازدار از بدی با دست وزبان خود. و با تلاش از انجام آن جلوگیری نما. ( 214/2)
امام علی (ع):از خوبیها فرمان برید و بر آن امر کنید واز بدیها باز ایستید و از آن نهی کنید. ( 262/2)
امام علی (ع):امر به معروف ونهی از منکر مرگی را نزدیک نمی گرداند و روزی را کم نمی کند و لکن اجر و پاداش را دوچندان کنند . و برتر از این دو سخن ، عدلی است که در برابر پیشوا ی ظالمی گفته شود. (611/2)
امام علی (ع):نهایت دین ، امر به معروف ونهی از منکر وبرپاداشتن حدود است. ( 374/4)
امام علی (ع):امر به معروف ونهی ازمنکر واقامه حدود ، ستون شریعت است . ( 518/4)
امام علی (ع):عمل کننده به خوبی ، وبازدارنده از بدی باش ومنش بی وفایی را بد بدار. ( 607/ 4)
امام علی (ع):امر کننده به خوبی و بازدارنده از بدی باش . برای کسی که از تو بریده ، پیوند دهنده و برای کسی که تورا محروم ساخته ، عطا کننده باش. ( 610/4)
امام علی (ع):به خوبیها امر کننده ، واز بدیها نهی کننده و، وبه خوبی ها عمل کننده ، وبرای بدیها بازدارنده باش .( 613/4)
امام علی (ع):هرکس امر به معروف کند ، پشت مومنین را محکم کرده است (258/5)
امام علی (ع):هرکه نهی از منکر کند، بینی فاسقان را به خاک مالیده است . ( 259/5)
امام علی (ع):هر که در او سه چیز باشد دنیا و آخرت او سالم ماند: امر به معروف کند خود نیز بر آن فرمان برد، ونهی از منکر نماید و خود نیز از آن باز ایستد، و حدود خداوند بزرگ را محافظت نماید. (440/5)
امام علی (ع):از برترین فضیلتها ، نیکی کردن و گسترش خوبیهاست. ( 29/6)
امام علی (ع):هرگز به سوی خوبیها راهنمایی نشوی مگر آن که بدیها را فراموش کنی ( 67/5)
امام علی (ع):هر کس ببیند ناروایی را که به آن عمل می شود، و کار بدی را که به سوی آن خوانده می شود و آن را به قلب خود بداند ، پس سلامت ماند و رهایی یابد ؛ وکسی که آن را به زبان انکار کند ، پس پاداش داده شود واو از اولی بر تر است . و کسی که آن را با شمشیر انکار کند تا حجت خداوند برتر قرار گیردو سخن ستمکاران پست تر ، پس او همان است که راه هدایت رسیده و بر راه درست ایستاده است ویقین در دل او روشن شده است. (559/2)
امام علی (ع):هرگاه یکی از شما منکری را ببیند و قادر نباشد آن را با دست و زبان خود انکار کند ولی آن را با قلب خویش بد بداند و خداوند راستی آن را بداند ، هر آینه به وظیفه خود عمل کرده است. (183/3)
امام علی (ع):اگر از مسابقه دادن با یکدیگر ناگزیرید ، پس در اجرای حدود خدا وامر به معروف با یکدیگر مسابقه دهید . ( 20/3)
امام علی (ع):برخی از شما با دست و زبان و قلب خود نهی از منکر می کند پس او تمام خصلتهای خوب را کامل کرده است . و برخی با زبان وقلب به انکار منکر می پردازد ، او دو خصلت از خوبیها را دریافته ویکی را تباه ساخته است. و برخی از شما فقط با قلب منکر بد یهاست واز دست وزبان خود در این راه بهره نمی برد ، پس او دو خصلت از برترین خصلتهای سه گانه را تباه ساخته و یکی ازآن برگرفته است. و برخی از شما برای جلوگیری از بدیها نه از دست ونه زبان و نه قلب خود استفاده می کند ، که او مرده ای درمیان زندگان است. (444/4)
امام علی (ع):بسا بازدارنده ای که خود باز نایستاده است. ( 78/ 4)
امام علی (ع):بسا فرمان دهنده ای که خود فرمان نمی پذیرد. ( 78/ 4)
امام علی (ع):برای نادانی آدمی کفایت کند این که مردم را از چیزی بازدارد که خود آن را انجام می دهد .( 584/4)
امام علی (ع):برای گمراهی آدمی بس است این که مردم را به چیزی فرمان دهد که خود آن را انجام ندهد واز چیزی بازدارد که خود از آن بازنایستاده است. ( 584/4)
امام علی (ع):امر کننده به خوبیها و عمل کننده به آن باش ؛ ومباش از آنان که دیگران را به چیز امر می کنند ولی خود نافرمانی می کنند و خشم پروردگار را به خود بر می انگیزند. ( 616/4)
امام علی (ع):چه زشت است برای مردم این که مردم را از بدیها برحذر دارد و آنها را از پستیها و گناهان بازدارد ، ولی چون تنها شود خود مرتکب آنها شود و از عمل به آن روی برنتابد. ( 480/6)
آیات امر به معروف ونهی از منکر
|
آیه اول :
مردان و زنان با ایمان، برخی از آنها سرپرست و یار و یاور برخی دیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و نماز را بر پا می‌دارند و خدا و رسولش را اطاعت می‌نمایند، خداوند به زودی آنها را مورد مرحمت خویش قرار می‌دهد چرا که او توانا وحکیم است .( توبه : آیه 71 )
آیه دوم :
شما بهترین امتی هستید که از درون تاریخ، بیرون آمدید ، چرا که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید. و اگر اهل کتاب به چنین آئین درخشانی ایمان آورند، به سود آنها است، ولی تنها عده کمی از آنها با ایمانند و اکثر آنها فاسقند.( آل عمران : آیه 110 )
آیه سوم :
باید از میان شما جمعی دعوت به نیکی کنند و امر به معروف و نهی از منکر نمایند و آنان ، رستگارنند.( آل عمران : آیه 104 )
آیه چهارم :
آن کسانیکه هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را بر پا می‌دارند و زکات میدهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و پایان همه کارها از آن خدا است.( حج : آیه 41 )
آیه پنجم وششم:
همه اهل کتاب، یکسان نیستند، طائفه ای از آنها در دل شب قیام می‌کند و به تلاوت آیات خدا و سجده برای او مشغولند، به خدا و روز قیامت ایمان دارند، امر به معروف و نهی ازمنکر می‌کنند، و در انجام کارهای نیک، پیشی می‌گیرند و آنها از صالحانند.( آل عمران : آیات 113و 114 )
آیه هفتم :
مؤمنانی که خداوند جان‌ها و مال‌هایشان را در عوض بهشت خریداری کرده، عبارتند از:
1 –توبه کنندگان
2 –عبادت کنندگان
3 –سپاس گویان
4 –سیاحت گران
5 –رکوع کنندگان
6 –سجده کنندگان
7 –آمران به معروف
8 –نهی کنندگان از منکر
9 –حافظان از حدود الهی
( توبه : آیه 112 )
آیه هشتم ونهم ودهم :
قسم به عصر که انسانها همه در خسران و زیانند، مگر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند و یکدیگر را به حق سفارش کرده و به شکیبائی و استقامت توصیه نموده اند .( عصر : آیات 1 تا 3 )
آیه یازدهم :
ای کسانی که ایمان آورده‌اید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگها است نگهدارید، آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده شده‌اند که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمی کنند و آنچه را فرمان داده شده‌اند اجرا می‌نمایند.( تحریم : آیه 6 )
آیه دوازدهم :
خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد، و از فحشاء و منکر و ستم نهی می‌کند، خداوند به شما اندرز می‌دهد ، شاید متذکر شوید.( نحل : آیه 90 )
آیه سیزدهم:
آنها که از فرستاده خدا، پیامبر «اُمّی» پیروی می‌کنند، پیامبری را که صفاتش را در تورات و انجیل که نزدشان است، می‌یابند، آنها را به معروف فرمان می‌دهد، و از منکر باز می‌دارد، اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکیها را تحریم می‌کند، و بارهای سنگین، و زنجیرهائی را که بر آنها بوده از دوش و گردنشان بر می‌دارد پس کسانی که به او ایمان آوردند و حمایت و یاریش کردند، و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند آنان رستگارانند.( اعراف : آیه 157 )
آیه چهاردهم:
با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر، و به نیکی دعوت نما، و از جاهلان روی بگردان.( اعراف : آیه 199 )
آیه پانزدهم:
خانواده خود را به نماز فرمان ده و بر انجام آن، شکیبا باش. ما از تو روزی نمی‌خواهیم، بلکه به شما روزی می‌دهیم و فرجام نیکو از آن پرهیزکاری است.( طه : آیه 132 )
آیه شانزدهم:
خویشاوندان نزدیکت را بترسان و انذار کن.( شعراء : آیه 214 )
آیه هفدهم:
پسرم نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهی از منکر کن و در برابر معصیتهائی که به تو می‌رسد، شکیبا باش که این از کارهای مهم است.( لقمان : آیه 17 )
آیه هیجدهم:
چرا دانشمندان نصاری و یهود، آنان را از سخنان آلوده‌ی به گناه و خوردن مال حرام، نهی نمی‌کنند؟ به راستی کار بدی است که انجام میدهند.( مائده : آیه 63 )
آیه نوزدهم –بیستم –بیست و یکم –بیست و دوم
و از آنها درباره سرگذشت شهری که در ساحل دریا بود بپرس هنگامی که آنان در روزهای شنبه تجاوز و نافرمانی خدا می‌کردند. همان هنگام که ماهیانشان روز شنبه به طور گسترده آشکار شده بسویشان می‌آمدند ولی در روز غیر شنبه این چنین به سویشان نمی‌آمدند. ما بدین گونه آنها را به چیزی که نافرمانی می‌کردند، آزمایششان کردیم.
و به یاد بیاور آن زمانی را که گروهی از آنها به گروه دیگر گفتند: چرا جمعی گنهکار را اندرز می‌دهید که سرانجام، خداوند آنها را هلاک خواهد کرد و یا به عذاب شدیدی گرفتارشان خواهد ساخت؟
گفتند: این اندرزها برای اعتذار و رفع مسئولیت در پیشگاه پروردگار شما است. به علاوه شاید آنها بپذیرند و تقوی پیشه کنند. اما هنگامی که تذکراتی را که به آنها داده شده بود فراموش کردند، نهی کنندگان از بدی را رهایی بخشیدیم و کسانی را که ستم کردند به خاطر نافرمانیشان، به عذاب شدیدی گرفتارشان ساختیم.
پس هنگامی که در برابر آنچه از آن، نهی شده بودند، سرکشی کردند به آنها گفتیم: به شکل میمونهائی طرد شده و ذلیل درآئید.( اعراف : آیات 163 تا 166 )
آیه بیست و سوم –بیست و چهارم –بیست و پنچم
کافران از بنی اسرائیل، به خاطر گناه و تجاوزشان، بر زبان داوود و عیسی‌بن مریم، مورد لعن و نفرین، قرار گرفتند. آنها از اعمال زشتی که انجام می‌دادند، یکدیگر را نهی نمی‌کردند؛ چه بد کاری انجام می‌دادند؟!
بسیاری از آنها را می‌بینی که کافران را دوست می‌دارند، چه بد اعمالی را پیشاپیش، جهت خود فرستاده‌اند که نتیجه آن، خشم خداوند بر آنان است و در عذاب الهب جاودانه خواهند ماند.( مائده : آیات 78 تا 80 )
آیه بیست و ششم –بیست و هفتم
چرا در قرون و اقوام قبل از شما، دانشمندان صاحب قدرتی نبودند که از فساد در زمین جلوگیری کنند؟! مگر اندکی که نجاتشان دادیم و آنان که ستم می‌کردند، از تنعم و کامجویی پیروی کردند، و گناهکار بودند –و نابود شدند –.
و چنین نبود که پروردگارت آبادی‌ها را به ظلم و ستم نابود کند، در حالی که اهلش درصدد اصلاح بوده باشند.( هود : آیات 116 تا 117 )
|
|
|
|
|